बहुराष्ट्रिय कम्पनीको लेभलिङमा नक्कली’ उत्पादनको बिगबिगी

साथै आफ्नो कम्पनीको ट्रेडमार्क दर्ता गरेर त्यस्तो पेटेन्ट तथा डिजाइनको हक प्राप्त गर्न सक्ने व्यवस्था समेत ऐनले गरेको छ । उद्योग विभागमा प्रवक्ता विनोद खड्काले पहिले नै दर्ता भएर ट्रेडमार्क प्राप्त गरिसकेको कम्पनीको नाम र डिजाइन डिजाइनको नक्कल गर्नु गैरकानुनी हुने बताए ।

उनले साम्भवीले आफ्नो उत्पादनको पेटेन्ट र डिजाइनको स्वीकृति लिएको वा नलिएको वा त्यो उत्पादनले अर्को कुनै उत्पादनको नक्कल गरेको वा नगरेको अनुसन्धान गर्ने र त्यसरी नक्कल गरेको पाइए आवश्यक कारबाही गर्ने समेत बताए । कोकाकोला, फेन्टा र माउन्टेन ड्यूको ट्रेडमार्क भने विभागले दिइसकेको छ ।

बान्डेड उत्पादनको नक्कल गरेर वस्तु लेभलिङ गर्दै आएको साम्भवी फुड्सले भने आफूले गरेका उत्पादनको नामको स्वीकृति विभागबाट लिएको तर डिजाइन लिन बाँकी रहेको जनाएको छ । कम्पनीका सञ्चालक पुष्प आचार्यले आफूहरुले उत्पादन गरेका सबै नामहरुलाई विभागले स्वीकृति दिए पनि डिजाइनमा स्वीकृति नदिएको बताए ।

‘हामीले नाम लिइसकेका थियौं, तर डिजाइन चाहिँ अरुसँग मिल्दोजुल्दो भएको भन्दै अर्को डिजाइन गरेर ल्याउन विभागले भनेपछि हामी अर्को डिजाइन बनाउनतिर लागेका छौं । डिजाइन तयार भइसकेको छ, अब विभागको स्वीकृति लिएर नयाँ लेभलिङ गर्न थाल्छौं’ उनले भने । उनले कम्पनी दर्ता भएको २-३ महिना मात्रै भएको बताउँदै सुरुमा प्रस्ताव गरिएको डिजाइनको आधारमा उत्पादन सुरु मात्रै गरेको जिकिर समेत गरे ।

पेटेन्ट, डिजाइन र ट्रेडमार्कको सम्बन्धमा विद्यमान कानूनको प्रभावकारी कार्यान्वयन नहुँदा उपभोक्ता भने दिन प्रतिदिन ठगिँदै गएका छन् । पूराना र नाम चलेका वस्तुहरुको नक्कली उत्पादन बजारमा आउँदा उपभोक्ताले सक्कली वस्तुको पहिचान गर्न नसक्दा कमसल वस्तु उपभोग गर्नुपर्ने अवस्था देखिएको हो ।

केही समय अघिमात्रै रेडबुलकै नक्कली उत्पालनको रुपमा ‘रेडब्लु’ नामक पेय पदार्थ बजारमा आएकोबारे पनि रातोपाटीले समाचार प्रकाशित गरेको थियो । ट्रेडमार्क चोरी गरी नक्कली उत्पादन बजारमा छ्याप्छ्याप्ती देखिइरहँदा पनि उद्योग मन्त्रालय र विभागले आवश्यक बजार अनुगमन र कारबाही गर्न सकेको भने देखिँदैन ।

त्यसो त नेपालमा मात्रै नभएर विदेशमा पनि यस्ता घटनाहरु घटिरहन्छन् । केही समय अघिमात्रै युएईको एउटा हेयर सैलुनले ‘फेसलुक’ नाम राखेर सामाजिक सञ्जाल ‘फेसबुक’को जस्तै डिजाइन गरेको भन्दै फेसबुकले उजुरी गरेपछि उक्त सैलुन बन्द गराइएको थियो ।

नेपालमा भने अनुगमन र उजुरी गर्ने प्रवृत्ति कम हुनु तथा उजुरीउपर हुने कमजोर कारबाही र दण्ड जरिवानाका कारण ट्रेडमार्कहरुको सही उपयोग हुन नसकिरहेको उपभोक्ताकर्मीहरु बताउँछन् ।

रातोपाटी वाट साभार